Η έρευνα

Το καλοκαίρι του 2022, μια ερευνητική ομάδα από προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές/ριες, υποψήφιους διδάκτορες και διδάκτορες του Τμήματος Θεάτρου και του Τμήματος Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ, ΑΠΘ, με επιστημ. υπεύθυνη την αναπλ. καθ. Ελένη Παπάζογλου, Τμήμα Θεάτρου, ΑΠΘ, διενεργεί μια Έρευνα κοινού παραστάσεων αρχαίου δράματος, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, το Εθνικό Θέατρο και το ΚΘΒΕ.

Το σκεπτικό της έρευνας

Η έρευνα βασίζεται στις παρακάτω παραδοχές:

• Από τη φύση του, και σε αντίθεση με άλλες τέχνες, το θέατρο απαιτεί και ενεργοποιεί συλλογικότητες, άλλοτε μικρότερες και άλλοτε μεγαλύτερες: το θέατρο είναι πάντα ένα κοινωνικό γεγονός και δεν μπορεί να εννοηθεί ή κατανοηθεί αλλιώς. Η μελέτη του δεν μπορεί να εξαντλείται ούτε στη μελέτη των δραματικών κειμένων ασχέτως παράστασης, αλλά και ούτε στις παραστάσεις ως καλλιτεχνικά δημιουργήματα καθεαυτά· για να είναι ολοκληρωμένη, η μελέτη του θεάτρου απαιτεί τη μελέτη του κοινού του: της πρόσληψης του καλλιτεχνικού γεγονότος από τους θεατές του.
• Η παραστασιακή πρόσληψη του αρχαίου δράματος λειτουργεί ως κομβικό σημείο συνάντησης για την ιστορία, τη θεωρία και την πρακτική του ελληνικού θεάτρου και συνιστά προνομιακό πεδίο έρευνας της θεατρικής δραστηριότητας στην Ελλάδα.
• Οι παραστάσεις του αρχαίου δράματος, στην Ελλάδα, συνιστούν έναν από τους κυρίαρχους τρόπους πρόσβασης των Ελλήνων στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό: λίγοι πια διαβάζουν αρχαία ιστοριογραφία ή ποίηση, χιλιάδες όμως παρακολουθούν παραστάσεις αρχαίου δράματος.
• Το φαινόμενο της λεγόμενης ‘αναβίωσης’ του αρχαίου δράματος αποκτά περίπλοκες ερμηνευτικές διαστάσεις, ανθρωπολογικές και πολιτικές. Η μελέτη του κοινού θα μας επιτρέψει τη συστηματική διερεύνησή τους.

Η διεξαγωγή της έρευνας: η συλλογή δεδομένων και η επεξεργασία τους

Η έρευνα θα διεξαχθεί σε τρεις φάσεις:

• με την ηλεκτρονική διανομή και συλλογή ενός δομημένου ερωτηματολογίου. Το ερωτηματολόγιο, που φιλοξενείται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα αγοράς εισιτηρίων του Φεστιβάλ, επιτρέπει την εύκολη και γρήγορη συμπλήρωσή του μέσω ενός κινητού τηλεφώνου ή ενός υπολογιστή.
• με τη στατιστική επεξεργασία των ερωτηματολογίων
• με τη διαμόρφωση και αξιοποίηση Ομάδων Εστίασης (από θεατές που θα δηλώσουν ότι θέλουν να εμπλακούν περισσότερο στην έρευνα) και την καταγραφή περισσότερο ποιοτικών δεικτών σε σχέση με τα ερωτηματολόγια.

Η επεξεργασία των αποτελεσμάτων αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2022. Θα ακολουθήσει η δημοσίευση των αποτελεσμάτων.

Τα ερευνητικά ερωτήματα

• Το αρχαίο δράμα θεωρείται ότι κατέχει ειδική θέση στο θεατρικό ρεπερτόριο και, άρα, ειδικές δυνατότητες και απαιτήσεις παραγωγής και πρόσληψης;
• Ποιος είναι, κατά τους θεατές, ο ρόλος της πολιτειακής βούλησης και των κρατικών θεατρικών φορέων στη λεγόμενη ‘αναβίωση’ του αρχαίου δράματος;
• Ποιο είναι το δημογραφικό αποτύπωμα του κοινού που παρακολουθεί αρχαίο δράμα; Πώς διαμορφώνεται η πολυσυλλεκτική του διάσταση;
• Υπάρχει διασύνδεση δημογραφικών δεδομένων και αισθητικών/ιδεολογικών αντιλήψεων;
• Ποια είναι η σύνδεση της παρακολούθησης παραστάσεων αρχαίου δράματος με την εθνική/ελληνική ταυτότητα του θεατή;
• Πώς συνδέεται η εμπειρία της παρακολούθησης παραστάσεων αρχαίου δράματος με την ευρύτερη αρχαιογνωσία του θεατή;
• Πώς συνδέεται η εμπειρία παρακολούθησης παραστάσεων αρχαίου δράματος με το ευρύτερο πολιτιστικό προφίλ του θεατή;
• Σε ποιο βαθμό θεωρείται θεμιτός ο πειραματισμός πάνω στα έργα; Σε ποιο βαθμό απαιτείται ο σεβασμός στην ΄παράδοση΄;
• Πώς επηρεάζουν η τοποθεσία και οι υποδομές ενός θεάτρου την εμπειρία θέασης μιας παράστασης αρχαίου δράματος;
• Ποιο είναι το κοινό του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και ποιες οι προσδοκίες του από τον θεσμό;
• Ποια είναι η συμβολή του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου στην καλλιέργεια της θεατρικής παιδείας του θεατή των παραστάσεων αρχαίου δράματος;